Kooldioxide, of ookwel koolstofdioxide is een gas wat jij automatisch produceert. Tenminste als je blijft ademen. Ook is kooldioxide een belangrijk gas! Want planten maken, doormiddel van fotosynthese, van kooldioxide weer zuurstof. Als we het in een perspectief nemen wat is de relatie tussen kooldioxide en duiken?
OK, de basis van ons ademhalingssysteem werkt als volgt: Wij ademen lucht in. Vanuit de lucht verbruiken wij de zuurstof voor de verbranding in de cellen van jouw lichaam. Het afvalproduct van die verbranding is vervolgens kooldioxide.
Deze kooldioxide heeft het ons lichaam ook weer nodig om onze ademhaling op gang te houden. In de verbranding van de zuurstof in het lichaam wordt de zuurstof omgezet in kooldioxide. De stikstof uit de lucht, daar gebeurt weining mee, omdat stikstof een inert gas is.
OK, die leg ik even uit; jouw ademhaling wordt geactiveerd in de ademhalingsreceptoren. Deze receptoren meten de kooldioxide spiegel in het bloed en niet de hoogte van de zuurstof in het bloed.
Is de kooldioxide spiegel hoog, dan activeren de receptoren door de hersenen te vertellen dat er ingeademd moet gaan worden.
Daarmee werkt het dus als een rookmelder. De ademhaling wordt pas geactiveerd als de hoeveelheid afvalgas te hoog is. Net als dat een rookmelder pas afgaat als er rook (afvalgas) wordt gededecteerd.
Wanneer er meer kooldioxide wordt gedecteerd, zullen jouw ademhaling receptoren doorgeven dat er meer geademd moet worden. Wanneer de uitwas van kooldioxide traag verloopt (door oppervlakkig ademen) is het gevolg dat je steeds sneller gaat ademen. Wellicht zelf met hyperventilatie tot gevolg.
Nu we de basis van het ademhalingssyteem weten, gaan we eens kijken wat de realtie is tot duiken. Er zijn een aantal factoren waar kooldioxide een rol van betekenis speelt.
Als je leert duiken dan is één van de dingen die je leert in de Open Water Diver cursus dat je langzaam en diep in en uit moet ademen. Hiermee zorg je dat je een goed uitwas hebt van de kooldioxide.
Met een goede uitwas, blijf je rustig ademen. Zoals je hierboven hebt gelezen, is die uitwas van belang. Door snel en oppervlakkig te ademen kan je gaan hyper ventileren onderwater.
Dit is iets wat bij veel nieuwe duikers in eerste instantie het geval is. Vaak ademen nieuwe duikers "op de toppen van hun longen" waardoor je slecht verschoont en een hoge opbouw van kooldioxide krijgt.
korte conclusie: langzaam, rustig en diep in- en uitademen zorgt voor een goede uitwas van kooldioxide. Hierdoor voorkom je snel ademen en mogelijk hyperventileren onderwater"
Eerst maar even uitleggen wat een dode ruimte is: dit is een ruimte waar zich wel ademgas bevind, maar geen daadwerkelijke uitwisseling plaats vindt.
De uitwisseling vind plaats in de longen. De luchpijp en bronchiën daar bevind zich wel gas, maar geen uitwisseling.
Door oppervlakkig te ademen adem je niet bij elke teug veel verse lucht met zuurstof in. Sterker nog, door oppervlakkig te ademen, heb je een minder goede uitwisseling en blijft de kooldioxide in het lichaam. Het gevolg is dan ook dat je steeds sneller gaat ademen.
Het is daarom belangrijk langzaam en diep te ademen, zodat je ook de dode ruimtes verschoont van afvalgas.
Met duiken en snorkelen voeg je feitelijk dode ruimtes toe aan de natuurlijke ruimtes die je al hebt. Een ademautomaat en een snorkel, daar staat ook lucht in en vind geen uitwisseling plaats.
Vandaar dat een snorkel ook een minimale diameter heeft en een maximale lengte. Anders maak je de extra dode ruimte zo groot, dat je een overschot aan kooldioxide hebt, met versnelde ademhaling en/of hyperventilatie tot gevolg.
In jouw cursussen waarbij je dieper gaat duiken, zoals de PADI Advanced Open Water Diver cursus, leer je ook meer over de effecten van diep duiken.
Hierbij speelt ook kooldioxide een rol. Op diepte is de gasdichtheid groter, want je ademt het gas in met een grotere dichtheid. Hierdoor kan het zijn dat de uitwas van kooldioxide minder makkelijk verloopt en je kortademig wordt onderwater.
Het gevolg van moeilijker en kortademig worden op diepte is dat je door de mogelijke stikstof narcose sneller paniekerig wordt. Dit heeft dan ook weer een snellere ademhaling tot gevolg.
Kooldioxide in duiken wordt ookwel het paniekgas genoemd"
Je snapt nu wel dat op diepte een goed werkende en gebalanceerde ademautomaat van groot belang zijn. Door de opbouw en slechte uitwas van kooldioxide op diepte en de versnelde ademhaling tot gevolg, maakt dat dit gas op diepte ookwel het paniekgas wordt genoemd.
Meer over gasdichtheid en de gevolgen hiervan, leer je in de PADI Diepduik specialty en de PADI TEC 40 cursus.
Kooldioxide is het afvalgas van ons ademhalingssysteem. Jouw ademhaling wordt geactiveerd door de mate van kooldioxide in het bloed. Jouw ademhaling wordt niet geactiveerd door de hoeveelheid zuurstof in het bloed.
Met duiken wil je langzaam en diep in- en uitademen om ervoor te zorgen dat je de kooldioxide uit jouw lichaam uitwast. Door deze spiegel op peil te houden, heb je een normale ademhalingsfrequentie.
Een hoge opbouw van kooldioxide kan kortademigheid en hyperventliatie veroorzaken. Wat beide niet bevoordelijk is voor jouw duik.
Adem hierom altijd rustig en diep met duiken en snorkelen. Hiermee voorkom je dat je een overmatige opbouw van kooldioxide opbouwt en behoud je een normale ademhaling.